کد مطلب:555 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:262
مسائل پزشکی
جلوگیری از بارداری
س 1255: 1 - آیا برای زنی كه سالم است، جلوگیری از بارداری بطور موقت از طریق بكارگیری وسایل و موادی كه از انعقاد نطفه جلوگیری می كنند، جایز است؟
2 - استفاده از یكی از دستگاههای جلوگیری از بارداری كه چگونگی جلوگیری از حاملگی توسط آن تا به امروز معلوم نشده، ولی به عنوان وسیله ای برای جلوگیری از بارداری شناخته شده است، چه حكمی دارد؟
3 - آیا جلوگیری دائم از حاملگی برای زنی كه از خطر بارداری خوف دارد، جایز است؟
4 - آیا جلوگیری دائمی از بارداری برای زنانی كه زمینه مساعدی برای به دنیا آوردن فرزندانی معیوب یا مبتلا به بیماریهای ارثی جسمی و روانی دارند، جایز است؟
1 - اگر با موافقت شوهر باشد، اشكال ندارد.
2 - اگر موجب از بین رفتن نطفه بعد از استقرار آن در رحم شود و یا مستلزم نگاه و لمس حرام باشد، جایز نیست.
3 - جلوگیری از بارداری در فرض مذكور اشكال ندارد بلكه اگر حاملگی برای حیات مادر خطر داشته باشد، باردار شدن بطور اختیاری جایز نیست.
4 - اگر با یك غرض عقلائی صورت بگیرد و ضرر قابل توجهی هم نداشته باشد و با اجازه شوهر باشد، اشكال ندارد.
س 1256: بستن لوله های منی مرد برای جلوگیری از افزایش جمعیت چه حكمی دارد؟
اگر این كار با یك غرض عقلائی صورت بگیرد و ضرر قابل ملاحظه ای هم نداشته باشد، فی نفسه اشكال ندارد.
س 1257: آیا زن سالمی كه حاملگی برای او ضرری ندارد، جایز است از طریق عزل یا دستگاه دیافراگم یا خوردن دارو و یا بستن لوله های رحم، از بارداری جلوگیری كند، و آیا جایز است شوهرش او را وادار به استفاده از یكی از این راهها غیر از عزل نماید؟
جلوگیری از بارداری فی نفسه به طریق عزل، با رضایت زن و شوهر اشكال ندارد و همچنین استفاده از راههای دیگر هم اگر با یك غرض عقلائی صورت گیرد و ضرر قابل ملاحظه ای هم نداشته و با اجازه شوهر بوده و مستلزم لمس و نظر حرام نباشد، اشكال ندارد ولی شوهر حق ندارد همسر خود را به این كار وادار نماید.
س 1258: آیا جایز است زن بارداری كه قصد دارد لوله های رحم خود را ببندد، از طریق عمل سزارین فرزند خود را به دنیا آورد تا در هنگام آن عمل، لوله های خود را هم ببندد؟
حكم بستن لوله های رحم قبلا گذشت، ولی جواز عمل سزارین متوقف بر نیاز به آن یا درخواست خود زن باردار است و به هر حال لمس و نظر مرد اجنبی به زن هنگام عمل سزارین و بستن لوله های رحم حرام است. مگر در حال ضرورت.
س 1259: آیا جایز است زن بدون اجازه شوهرش از وسائل پیشگیری از بارداری استفاده نماید؟
محل اشكال است.
س 1260: مردی كه دارای چهار فرزند است اقدام به بستن لوله های منی خود كرده است، آیا در صورت عدم رضایت زن، آن مرد گناهكار محسوب می شود؟
جواز این كار متوقف بر رضایت زوجة نیست و چیزی بر عهده مرد نمی باشد.
--------------------------------------------------------------------------------
سقط جنین (كورتاژ)
س 1261: آیا سقط جنین بر اثر مشكلات اقتصادی جایز است؟
سقط جنین به مجرّد وجود مشكلات و سختی های اقتصادی جایز نمی شود.
س 1262: پزشك بعد از معاینه در ماههای اول حاملگی به زن گفته است كه استمرار بارداری احتمال خطر جانی برای او دارد و در صورتی كه حاملگی ادامه پیدا كند، فرزندش ناقص الخلقه متولد خواهد شد و به همین دلیل پزشك دستور سقط جنین داده است، آیا این كار جایز است؟ و آیا سقط جنین قبل از دمیده شدن روح به آن جایز است؟
ناقص الخلقه بودن جنین، مجوّز شرعی برای سقط جنین حتّی قبل از ولوج روح در آن محسوب نمی شود، ولی اگر تهدید حیات مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر پزشك متخصص و مورد اطمینان باشد، سقط جنین قبل از ولوج روح در آن اشكال ندارد.
س 1263: پزشكان متخصص می توانند از طریق استفاده از روشها و دستگاههای جدید، نواقص جنین در دوران بارداری را تشخیص دهند و با توجه به مشكلاتی كه افراد ناقص الخلقه بعد از تولد در دوران زندگی با آن مواجه می شوند، آیا سقط جنینی كه پزشك متخصص و مورد اطمینان آن را ناقص الخلقه تشخیص داده، جایز است؟
سقط جنین در هر سنّی به مجرّد ناقص الخلقه بودن آن و یا مشكلاتی كه در زندگی با آن مواجه می شود، جایز نمی شود.
س 1264: آیا از بین بردن نطفه منعقد شده ای كه در رحم مستقر شده، قبل رسیدن به مرحله علقه كه تقریبا چهل روز طول می كشد، جایز است؟ و اصولا در كدامیك از مراحل ذیل سقط جنین حرام است:
1 - نطفه استقرار یافته در رحم
2 - علقه
3 - مضغه
4 - عظام (قبل از دمیدن روح)
از بین بردن نطفه بعد از استقرار آن در رحم و همچنین سقط جنین در هیچیك از مراحل بعدی جایز نیست.
س 1265: بعضی از زوج ها، مبتلا به بیماری های خونی بوده و دارای ژن معیوب می باشند و در نتیجه ناقل بیماری به فرزندان خود هستند و احتمال این كه این فرزندان مبتلا به بیماری های شدید باشند، بسیار زیاد است و چنین كودكانی از بدو تولّد تا پایان عمر، دائما در وضع مشقّت باری به سر خواهند برد. مثلا بیماران هموفیلی همواره ممكن است با كوچكترین ضربه ای دچار خونریزی شدید منجر به فوت و فلج شوند. حال آیا با توجّه به این كه تشخیص این بیماری در هفته های اوّل بارداری ممكن است آیا سقط جنین در چنین مواردی جایزاست؟
اگر تشخیص بیماری در جنین قطعی است و داشتن و نگهداشتن چنین فرزندی موجب حرج می باشد، در این صورت جایز است قبل از دمیده شدن روح، جنین را اسقاط كنند ولی بنابر احتیاط، دیه آن باید پرداخت شود.
س 1266: سقط جنین فی نفسه چه حكمی دارد؟ و در صورتی كه ادامه بارداری برای زندگی مادر خطر داشته باشد، حكم آن چیست؟
سقط جنین شرعا حرام است و در هیچ حالتی جایز نیست مگر آنكه استمرار حاملگی برای حیات مادر خطرناك باشد كه در این صورت سقط جنین قبل از ولوج روح، اشكال ندارد، ولی بعد از دمیدن روح جایز نیست حتّی اگر ادامه حاملگی برای حیات مادر خطرناك باشد مگر آنكه استمرار بارداری، حیات مادر و جنین هر دو را تهدید كند و نجات زندگی طفل به هیچ وجه ممكن نباشد ولی نجات زندگی مادر به تنهایی با سقط جنین امكان داشته باشد.
س 1267: زنی جنین هفت ماهه خود را كه ناشی از زنا بوده بنا به درخواست پدرش سقط كرده است، آیا دیه بر او واجب است؟ و بر فرض ثبوت دیه، پرداخت آن بر عهده مادر است یا پدر او؟ و در حال حاضر به نظر شما مقدار آن چقدر است؟
سقط جنین حرام است هر چند بر اثر زنا باشد و درخواست پدر باعث جواز آن نمی شود و در صورتی كه مادر مباشر در سقط جنین باشد و یا مساعدت در آن كرده باشد دیه بر عهده مادر است امّا در مقدار دیه جنین در فرض سؤال تردید وجود دارد و احوط این است كه مصالحه شود و این دیه در حكم ارث كسی است كه وارث ندارد.
س 1268: مقدار دیه جنینی كه دو ماه و نیم عمر دارد، در صورتی كه عمدا سقط شود چقدراست و پرداخت آن برعهده كیست؟
اگر علقه باشد دیه آن چهل دینار است و اگر مضغه باشد شصت دینار است و اگر استخوان بدون گوشت باشد هشتاد دینار است و دیه به وارث جنین با رعایت طبقات ارث پرداخت می شود ولی وارثی كه مباشر سقط جنین بوده از آن، سهمی ندارد.
س 1269: اگر زن بارداری مجبور به معالجه لثه یا دندانهایش شود و بر اساس تشخیص پزشك متخصص نیاز به عمل جراحی پیدا كند، آیا باتوجه به اینكه بیهوشی و عكسبرداری با اشعه باعث نقص جنین در رحم می شود، سقط جنین برای او جایز است؟
دلیل مذكور مجوّزی برای سقط جنین محسوب نمی شود.
س 1270: اگر جنین در رحم، مشرف به موت حتمی باشد و باقی ماندن آن در رحم به همان حال برای زندگی مادر خطرناك باشد، آیا سقط آن جایز است و اگر شوهر آن زن مقلّد كسی باشد كه سقط جنین در حالت مذكور را جایز نمی داند، ولی زن و اقوام او از كسی تقلید می كنند كه آن را جایز می داند، تكلیف مرد در این حالت چیست؟
چون در فرض سؤال امر دائر است بین مرگ حتمی طفل به تنهایی و بین مرگ حتمی طفل و مادر او، بنابر این چاره ای جز این نیست كه لااقل زندگی مادر با سقط جنین نجات داده شود و در فرض سؤال، شوهر حق ندارد همسرش را از این كار منع كند، ولی واجب است تا حد امكان بگونه ای عمل شود كه قتل طفل مستند به كسی نشود.
س 1271: آیا سقط جنینی كه نطفه اش با وطی به شبهه توسط فرد غیرمسلمان و یا با زنا منعقد شده، جایز است؟
جایز نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
تلقیح مصنوعی
س 1272: الف - آیا لقاح آزمایشگاهی در صورتی كه اسپرم و تخمك از زن و شوهر شرعی باشد، جایز است؟
ب - بر فرض جواز، آیا جایز است این كار توسط پزشكان اجنبی صورت بگیرد؟ و آیا فرزندی كه از این طریق بدنیا می آید ملحق به زن و شوهری است كه صاحب اسپرم و تخمك هستند؟
ج - بر فرض كه عمل مذكور فی نفسه جایز نباشد، آیا موردی كه نجات زندگی زناشویی متوقف بر آن باشد، از حكم عدم جواز استثنا می شود؟
الف - عمل مذكور فی نفسه اشكال ندارد ولی واجب است از مقدمات حرام مانند لمس و نظر اجتناب شود.
ب - كودكی كه از این طریق متولد می شود ملحق به زن و شوهری است كه صاحب اسپرم و تخمك هستند.
ج - گفته شد كه عمل مذكور فی نفسه جایز است.
س 1273: گاهی بعضی از زوج ها به علت عدم تخمك گذاری در زن كه وجود آن برای عمل لقاح ضروری است، مجبور به جدایی شده و یا به علت عدم امكان درمان بیماری و بچه دار نشدن، با مشكلات زناشویی و روحی مواجه می شوند، آیا در این صورت جایز است كه به روش علمی از تخمك گذاری زن دیگری برای انجام عمل لقاح با نطفه شوهر در خارج از رحم استفاده شود و سپس نطفه لقاح یافته به رحم آن زن منتقل گردد؟
عمل مذكور هر چند فی نفسه اشكال ندارد ولی كودكی كه از این طریق متولد می شود ملحق به صاحب نطفه و تخمك بوده و الحاق آن به زنی كه صاحب رحم است مشكل می باشد لذا باید نسبت به احكام شرعی مربوط به نسب، احتیاط رعایت شود.
س 1274: اگر نطفه از شوهر گرفته شود و بعد از وفات او با تخمك همسرش لقاح شده و سپس به رحم او منتقل شود، اولا آیا این عمل شرعا جایز است؟ ثانیا آیا كودكی كه متولد می شود فرزند آن مرد است و از نظر شرعی به او ملحق می شود؟ و ثالثا آیا فرزندی كه به دنیا می آید از صاحب نطفه ارث می برد؟
عمل مذكور فی نفسه اشكال ندارد و كودك به صاحب تخمك و رحم ملحق می شود و الحاق آن به صاحب نطفه هم بعید نیست ولی از او ارث نمی برد.
س 1275: آیا تلقیح نطفه مردی اجنبی به همسر مردی كه بچه دار نمی شود، از طریق قراردادن نطفه در رحم او جایز است؟
تلقیح زن از طریق نطفه مرد اجنبی فی نفسه اشكال ندارد ولی باید از مقدمات حرام از قبیل نگاه و لمس حرام و غیر آنها اجتناب شود و به هر حال در صورتی كه با این روش كودكی به دنیا بیاید، ملحق به شوهر آن زن نمی شود بلكه ملحق به صاحب نطفه و به زنی است كه صاحب رحم و تخمك است.
س 1276: اگر زن شوهرداری به علت یائسگی یا غیر آن تخمك گذاری نكند، آیا جایز است تخمكی از زن دوم شوهرش بعد از تلقیح با نطفه شوهر به رحم او منتقل شود؟ و آیا در این مورد تفاوتی هست بین اینكه او یا زن دوم همسر دائم باشند یا موقت؟
2 - كدامیك از دو زن مادر كودك خواهند بود؟ صاحب تخمك یا صاحب رحم؟
3 - آیا این عمل در صورتی كه نیاز به تخمك همسر دیگر بخاطر ضعف تخمك زن صاحب رحم باشد به حدّی كه در صورت لقاح نطفه شوهر با آن، خوف این وجود داشته باشد كه كودك معیوب متولد شود، نیز جایز است؟
1 - اصل عمل مذكور شرعا مانعی ندارد و در این حكم، فرقی نیست بین اینكه نكاح آنان دائم باشد یا منقطع و یا یكی دائم باشد و یكی منقطع.
2 - كودك ملحق به صاحب اسپرم و تخمك است و الحاق او به صاحب رحم هم، مشكل است، بنابر این باید در ترتیب آثار نسب، نسبت به وی احتیاط مراعات شود.
3 - این كار فی نفسه جایز است.
س 1277: آیا در صورتهای زیر تلقیح زن با نطفه شوهرش كه از دنیا رفته، جایز است؟
الف - بعد از وفات شوهر ولی قبل از انقضای عدّة
ب - بعد از وفات او و بعد از انقضای عدّة
ج - اگر آن زن بعد از فوت شوهرش با مرد دیگری ازدواج نماید، آیا جایز است خود را با نطفه شوهر اولش تلقیح كند؟ و آیا در صورت فوت شوهر دوم، جایز است خود را با نطقه شوهر اولش بارور كند؟
این عمل فی نفسه اشكال ندارد و فرقی نمی كند كه قبل از انقضای عدّة باشد یا بعد از آن و همچنین فرقی نیست بین اینكه ازدواج كرده باشد یاخیر، و در صورت ازدواج هم فرقی نمی كند كه لقاح با نطفه شوهر اولش بعد از وفات شوهر دومش باشد یا در حال حیات او، ولی اگر شوهر دوم او زنده باشد باید این كار با اجازه و اذن او صورت بگیرد.
س 1278: امروزه می توان تخمك هایی را كه در خارج از رحم بارور شده اند در مكانهای مخصوصی بطور زنده نگهداری كرد و در صورت نیاز آنها را در رحم صاحب تخمك قرار داد، آیا این كار جایز است؟
این عمل فی نفسه اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
تغییر جنسیّت
س 1279: برخی از افراد در ظاهر مذكّر هستند ولی از جهات روحی و روانی ویژگیهای جنس مونّث را دارند و تمایلات جنسی زنانه در آنان بطور كامل وجود دارد و اگر مبادرت به تغییر جنسیت نكنند به فساد می افتند. آیا معالجه آنان از طریق انجام عمل جراحی جایز است؟
عمل جرّاحی مذكور برای كشف و آشكار كردن واقعیت جنسی آنان اشكال ندارد، به شرطی كه این كار مستلزم فعل حرام و ترتّب مفسده ای نباشد.
س 1280: انجام عمل جراحی برای الحاق فرد خنثی به زن یا مرد چه حكمی دارد؟
این كار فی نفسه اشكال ندارد، ولی واجب است از مقدمات حرام پرهیز شود.
--------------------------------------------------------------------------------
تشریح میّت و پیوند اعضا
س 1281: بررسی بیماریهای قلب و عروق و برگزاری سلسله مباحث راجع به آن، برای كشف مسائل جدید، مستلزم دستیابی به قلب و عروق افرادی است كه از دنیا رفته اند، تا معاینه و آزمایش بر روی آنها انجام شود، با توجه به اینكه آنان بعد از آزمایشات و بررسی ها بعد از یك روز یا بیشتر اقدام به دفن آنها می كنند، سؤال این است:
1 - آیا انجام این بررسی ها بر روی جسد فرد مسلمان جایز است؟
2 - آیا دفن قلب و عروقی كه از جسد میّت برداشته شده اند، جدا از آن جسد، جایز است؟
3 - با توجه به مشكلات دفن قلب و عروق بطور جداگانه، آیا دفن آنها همراه با جسد دیگر، جایزاست؟
اگر نجات نفس محترمی یا كشف مطالب جدید علم پزشكی كه موردنیاز جامعه است و یا دستیابی به اطلاعاتی راجع به بیماری كه زندگی مردم را تهدید می كند، منوط به آن باشد، تشریح جسد میّت اشكال ندارد، ولی واجب است تا حد امكان از جسد میّت مسلمان استفاده نشود و اجزایی هم كه از جسد فرد مسلمان جدا شده اند، در صورتی كه دفن آنها با جسد، حرج یا محذوری نداشته باشد واجب است با خود جسد دفن شود و الاّ دفن آنها بطور جداگانه و یا با جسد میّت دیگر جایز است.
س 1282: آیا تشریح برای تحقیق درعلت مرگ در صورت مشكوك بودن، مانند شك در اینكه میّت بر اثر سم مرده یا خفگی و یا غیر آن، جایز است یا خیر؟
اگر كشف حقیقت متوقف بر آن باشد، اشكال ندارد.
س 1283: تشریح جنین سقط شده در تمامی مراحل عمرش، برای دستیابی به اطلاعاتی در علم بافت شناسی، با توجه به اینكه وجود درس تشریح در دانشكده پزشكی ضروری است، چه حكمی دارد؟
اگر نجات جان نفس محترمی یا كشف مطالب پزشكی جدیدی كه جامعه به آن نیازمند است و یا دستیابی به اطلاعاتی راجع به یك بیماری كه زندگی مردم را تهدید می كند، منوط به تشریح جنین سقط شده باشد، این عمل جایز است ولی سزاوار است كه تا حد امكان از جنین سقط شده متعلّق به مسلمانان و یا كسی كه محكوم به اسلام است استفاده نشود.
س 1284: آیا استخراج قطعه پلاتین از بدن میّت مسلمان از طریق تشریح جسد قبل از دفن، به علت قیمت و كمبود آن، جایز است؟
استخراج پلاتین در فرض سؤال، به شرطی كه بی احترامی به میّت محسوب نشود جایز است.
س 1285: آیا نبش قبور اموات اعم از اینكه در قبرستان مسلمانان باشند یا غیر آنها، برای دستیابی به استخوان آنان به منظور استفاده های آموزشی در دانشكده پزشكی جایز است؟
نبش قبور مسلمانان برای اینكار جایز نیست مگر آنكه نیاز فوری پزشكی برای دستیابی به آنها وجود داشته باشد و دسترسی به استخوان میّت غیرمسلمان هم ممكن نباشد.
س 1286: آیا كاشت مو در سر برای كسی كه موهای سرش سوخته است و در انظار عمومی مردم از این جهت رنج می برد، جایز است؟
این كار فی نفسه اشكال ندارد به شرط اینكه از موی حیوان حلال گوشت و یا موی انسان باشد.
س 1287: اگر شخصی مبتلا به بیماری شود و پزشكان از درمان وی ناامید گردند و اعلام نمایند كه او بزودی از دنیا خواهد رفت، در این صورت آیا برداشتن اعضای حیاتی بدن او مثل قلب و كلیه و غیره قبل از وفات وی و پیوند آنها به بدن شخص دیگر جایز است؟
اگر برداشتن اعضای بدن او منجر به مرگ وی شود حكم قتل او را دارد، و در غیر این صورت اگر با اجازه خود او باشد اشكال ندارد.
س 1288: آیا استفاده از عروق و رگهای جسد شخص متوفّی برای پیوند به بدن یك فرد بیمار، جایز است؟
اگر با اذن میّت در دوران حیاتش و یا با اذن اولیای او بعد از مردنش باشد و یا نجات جان نفس محترمی منوط به آن باشد، اشكال ندارد.
س 1289: آیا در قرنیّه ای كه از بدن میّت جدا شده و به بدن انسان دیگری پیوند زده می شود و در حالی كه این كار غالبا بدون اجازه اولیاء میّت انجام می شود، دیه واجب است؟ و بر فرض وجوب، مقدار دیه هر یك از چشم و قرنیّه چقدر است؟
برداشتن قرنیّه از بدن میّت مسلمان حرام است و موجب دیه می شود كه مقدار آن پنجاه دینار است ولی اگر با رضایت و اذن میّت قبل از مرگش، برداشته شود اشكال ندارد و موجب دیه نیست.
س 1290: یكی از مجروحین جنگ از ناحیه بیضه هایش زخمی شده، به طوری كه منجر به قطع آنها گشته است، آیا استفاده از داروهای هورمونی برای حفظ قدرت جنسی و ظاهر مردانه اش برای او جایز است؟ و اگر تنها راه دستیابی به نتایج مذكور و پیدا كردن قدرت بچه دار شدن، پیوند بیضه فرد دیگری به او باشد، حكم آن چیست؟
اگر پیوند بیضه به بدن او ممكن باشد به طوری كه بعد از پیوند و التیام، جزئی از بدن او شود، از جهت طهارت و نجاست اشكال ندارد و همچنین از جهت قدرت بچه دار شدن و الحاق فرزند به او هم مشكلی نیست. استعمال داروهای هورمونی برای حفظ قدرت جنسی و ظاهر مردانگی اش هم اشكال ندارد.
س 1291: با توجه به اهمیّت پیوند كلیه برای نجات جان بیماران، پزشكان به فكر افتاده اند كه یك بانك كلیه ایجاد كنند و این بدین معنی است كه افراد زیادی بطور اختیاری مبادرت به اهداء یا فروش كلیه می كنند، آیا فروش یا اهدای كلیه یا هر عضو دیگری از بدن بطور اختیاری جایز است؟ این عمل هنگام ضرورت چه حكمی دارد؟
مبادرت مكلّف در هنگام حیات، به فروش یا هدیه كردن كلیه یا هر عضو دیگری از بدن خود برای استفاده بیماران از آنها در صورتی كه ضرر معتنابه برای او نداشته باشد اشكال ندارد، بلكه در مواردی كه نجات جان نفس محترمی متوقف بر آن باشد، اگر هیچگونه حرج یا ضرری برای خود آن شخص نداشته باشد، واجب می شود.
س 1292: بعضی از افراد دچار ضایعات مغزی غیر قابل درمان و برگشت می شوند كه بر اثر آن، همه فعالیت های مغزی آنان از بین رفته و به حالت اغمای كامل فرو می روند و همچنین فاقد تنفس و پاسخ به محرّكات نوری و فیزیكی می شوند، دراین گونه موارد احتمال بازگشت فعالیت های مذكور به وضع طبیعی كاملا از بین می رود و ضربان خودكار قلب مریض باقی می ماند كه موقّت است و به كمك دستگاه تنفس مصنوعی انجام می گیرد و این حالت به مدّت چند ساعت و یا حداكثر چند روز ادامه پیدا می كند، وضعیت مزبور در علم پزشكی مرگ مغزی نامیده می شود كه باعث فقدان و از دست رفتن هر نوع شعور و احساس و حركتهای ارادی می گردد و از طرفی بیمارانی وجود دارند كه نجات جان آنان منوط به استفاده از اعضای مبتلایان به مرگ مغزی است، بنابراین آیا استفاده از اعضای مبتلا به مرگ برای نجات جان بیماران دیگر جایز است؟
اگر استفاده از اعضای بدن بیمارانی كه در سؤال توصیف شده اند برای معالجه بیماران دیگر، باعث تسریع در مرگ و قطع حیات آنان شود جایز نیست، در غیر این صورت اگر عمل مزبور با اذن قبلی وی صورت بگیرد و یا نجات نفس محترمی متوقف بر آن عضو مورد نیاز باشد، اشكال ندارد.
س 1293: علاقمند هستم اعضای خود را هدیه كرده و از بدن من بعد از مردنم استفاده شود و تمایل خود را هم به اطلاع مسئولین رسانده ام. آنان نیز از من خواسته اند كه آن را در وصیّتنامه خود نوشته و ورثه را هم از خواست خود آگاه كنم، آیا چنین حقّی را دارم؟
استفاده از اعضای میّت برای پیوند به بدن شخص دیگر برای نجات جان او یا درمان بیماری وی اشكال ندارد و وصیّت به این مطالب هم مانعی ندارد مگر در اعضایی كه برداشتن آنها از بدن میّت، موجب صدق عنوان مثله باشد و یا عرفا هتك حرمت میّت محسوب شود.
س 1294: انجام عمل جراحی برای زیبایی چه حكمی دارد؟
این كار فی نفسه اشكال ندارد.
س 1295: آیا معاینه عورت افراد توسط یك مؤسسه نظامی جایز است؟
كشف عورت دیگران و نگاه كردن به آن و وادار كردن صاحب عورت به كشف عورت در برابر دیگران جایز نیست مگر آنكه ضرورتی مثل رعایت قانون و یا معالجه، آن را اقتضا كند.
س 1296: كلمه «ضرورت» به عنوان شرط جواز لمس زن یا نظر به او توسط پزشك، زیاد تكرار می شود، «ضرورت» چه معنایی دارد و حدود آن كدام است؟
مراد از ضرورت در فرض سؤال این است كه تشخیص بیماری و درمان آن متوقف بر لمس و نظر باشد و حدود ضرورت هم بستگی به مقدار، نیاز دارد.
س 1297: آیا برای پزشك زن نگاه كردن و لمس عورت زن برای معاینه و تشخیص بیماری جایز است؟
جایز نیست مگر در موارد ضرورت.
س 1298: آیا لمسِ بدن زن و نگاه كردن به آن توسط پزشك مرد هنگام معاینه، جایز است؟
درصورتی كه درمان منوط به برهنه كردن بدن زن در برابر پزشك مرد و لمس و نگاه كردن به آن باشد و معالجه با مراجعه به پزشك زن امكان نداشته باشد، اشكال ندارد.
س 1299: نگاه كردن پزشك زن به عورت زن دیگر و لمس آن در صورتی كه معاینه آن بوسیله آینه امكان داشته باشد، چه حكمی دارد؟
در صورتی كه نگاه كردن با آینه ممكن باشد و نگاه كردن مستقیم و لمس ضرورتی نداشته باشد، جایز نیست.
س 1300: اگر برای پرستار غیر مماثل (غیر هم جنس با بیمار) هنگام گرفتن نبض (فشارخون) و چیزهای دیگری كه احتیاج به لمس بدن بیمار دارند، دست كردن دستكش امكان داشته باشد، آیا انجام آن اعمال بدون دستكش هایی كه پزشك هنگام درمان بیمار ازآنها استفاده می كند، جایز است؟
با امكان لمس از روی لباس یا با دست كردن دستكش هنگام معالجه، ضرورتی به لمس بدن مریض غیر مماثل (غیر هم جنس) وجود ندارد و بنابر این جایز نیست.
س 1301: در صورتی كه عمل جراحی زیبایی برای زنان توسط پزشك مرد مستلزم نگاه كردن و لمس باشد آیا انجام آن جایز است؟
عمل جراحی زیبایی، درمان بیماری محسوب نمی شود و نگاه كردن و لمسِ حرام بخاطر آن جایز نیست مگر در مواردی كه برای درمان سوختگی و مانند آن باشد و پزشك مجبور به لمس و نگاه كردن باشد.
س 1302: آیا غیر از شوهر، نگاه كردن افراد دیگر به عورت زن حتّی پزشك، بطور مطلق حرام است؟
نگاه كردن غیر از شوهر حتّی پزشك و بلكه پزشك زن به عورت زن حرام است، مگر هنگام اضطرار و برای درمان بیماری.
س 1303: آیا مراجعه زنان به پزشك مرد كه متخصص بیماریهای زنان است در صورتی كه تخصص او از پزشكان زن بیشتر باشد و یا مراجعه به پزشك زن مشقّت داشته باشد، جایز است؟
اگر معاینه و درمان منوط به نظر و لمسِ حرام باشد، جایز نیست به پزشك مرد مراجعه كنند، مگر در صورتی كه مراجعه به پزشك زن حاذق و متخصّص غیرممكن و یا خیلی سخت باشد.
س 1304: آیا انجام عمل استمنا به دستور پزشك برای آزمایش و معاینه منی جایز است؟
در مقام معالجه، در صورتی كه درمان منوط به آن بوده و استمناء به وسیله همسر ممكن نباشد، اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
ختنه
س 1305: آیا ختنه كردن واجب است؟
ختنه پسران واجب است و شرط صحت طواف در حج و عمره می باشد و اگر تا بعد از بلوغ به تأخیر بیفتد، بر خود آنان واجب است كه ختنه كنند.
س 1306: شخصی ختنه نكرده ولی حشفه اش بطور كامل از غلاف بیرون است، آیا ختنه كردن بر او واجب است؟
اگر بر روی حشفه هیچ مقداری از غلاف كه قطع آن واجب است وجود نداشته باشد، ختنه ی واجب موردی ندارد.
س 1307: آیا ختنه كردن دختران واجب است یا خیر؟
واجب نیست.
س 1255: 1 - آیا برای زنی كه سالم است، جلوگیری از بارداری بطور موقت از طریق بكارگیری وسایل و موادی كه از انعقاد نطفه جلوگیری می كنند، جایز است؟
2 - استفاده از یكی از دستگاههای جلوگیری از بارداری كه چگونگی جلوگیری از حاملگی توسط آن تا به امروز معلوم نشده، ولی به عنوان وسیله ای برای جلوگیری از بارداری شناخته شده است، چه حكمی دارد؟
3 - آیا جلوگیری دائم از حاملگی برای زنی كه از خطر بارداری خوف دارد، جایز است؟
4 - آیا جلوگیری دائمی از بارداری برای زنانی كه زمینه مساعدی برای به دنیا آوردن فرزندانی معیوب یا مبتلا به بیماریهای ارثی جسمی و روانی دارند، جایز است؟
1 - اگر با موافقت شوهر باشد، اشكال ندارد.
2 - اگر موجب از بین رفتن نطفه بعد از استقرار آن در رحم شود و یا مستلزم نگاه و لمس حرام باشد، جایز نیست.
3 - جلوگیری از بارداری در فرض مذكور اشكال ندارد بلكه اگر حاملگی برای حیات مادر خطر داشته باشد، باردار شدن بطور اختیاری جایز نیست.
4 - اگر با یك غرض عقلائی صورت بگیرد و ضرر قابل توجهی هم نداشته باشد و با اجازه شوهر باشد، اشكال ندارد.
س 1256: بستن لوله های منی مرد برای جلوگیری از افزایش جمعیت چه حكمی دارد؟
اگر این كار با یك غرض عقلائی صورت بگیرد و ضرر قابل ملاحظه ای هم نداشته باشد، فی نفسه اشكال ندارد.
س 1257: آیا زن سالمی كه حاملگی برای او ضرری ندارد، جایز است از طریق عزل یا دستگاه دیافراگم یا خوردن دارو و یا بستن لوله های رحم، از بارداری جلوگیری كند، و آیا جایز است شوهرش او را وادار به استفاده از یكی از این راهها غیر از عزل نماید؟
جلوگیری از بارداری فی نفسه به طریق عزل، با رضایت زن و شوهر اشكال ندارد و همچنین استفاده از راههای دیگر هم اگر با یك غرض عقلائی صورت گیرد و ضرر قابل ملاحظه ای هم نداشته و با اجازه شوهر بوده و مستلزم لمس و نظر حرام نباشد، اشكال ندارد ولی شوهر حق ندارد همسر خود را به این كار وادار نماید.
س 1258: آیا جایز است زن بارداری كه قصد دارد لوله های رحم خود را ببندد، از طریق عمل سزارین فرزند خود را به دنیا آورد تا در هنگام آن عمل، لوله های خود را هم ببندد؟
حكم بستن لوله های رحم قبلا گذشت، ولی جواز عمل سزارین متوقف بر نیاز به آن یا درخواست خود زن باردار است و به هر حال لمس و نظر مرد اجنبی به زن هنگام عمل سزارین و بستن لوله های رحم حرام است. مگر در حال ضرورت.
س 1259: آیا جایز است زن بدون اجازه شوهرش از وسائل پیشگیری از بارداری استفاده نماید؟
محل اشكال است.
س 1260: مردی كه دارای چهار فرزند است اقدام به بستن لوله های منی خود كرده است، آیا در صورت عدم رضایت زن، آن مرد گناهكار محسوب می شود؟
جواز این كار متوقف بر رضایت زوجة نیست و چیزی بر عهده مرد نمی باشد.
--------------------------------------------------------------------------------
سقط جنین (كورتاژ)
س 1261: آیا سقط جنین بر اثر مشكلات اقتصادی جایز است؟
سقط جنین به مجرّد وجود مشكلات و سختی های اقتصادی جایز نمی شود.
س 1262: پزشك بعد از معاینه در ماههای اول حاملگی به زن گفته است كه استمرار بارداری احتمال خطر جانی برای او دارد و در صورتی كه حاملگی ادامه پیدا كند، فرزندش ناقص الخلقه متولد خواهد شد و به همین دلیل پزشك دستور سقط جنین داده است، آیا این كار جایز است؟ و آیا سقط جنین قبل از دمیده شدن روح به آن جایز است؟
ناقص الخلقه بودن جنین، مجوّز شرعی برای سقط جنین حتّی قبل از ولوج روح در آن محسوب نمی شود، ولی اگر تهدید حیات مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر پزشك متخصص و مورد اطمینان باشد، سقط جنین قبل از ولوج روح در آن اشكال ندارد.
س 1263: پزشكان متخصص می توانند از طریق استفاده از روشها و دستگاههای جدید، نواقص جنین در دوران بارداری را تشخیص دهند و با توجه به مشكلاتی كه افراد ناقص الخلقه بعد از تولد در دوران زندگی با آن مواجه می شوند، آیا سقط جنینی كه پزشك متخصص و مورد اطمینان آن را ناقص الخلقه تشخیص داده، جایز است؟
سقط جنین در هر سنّی به مجرّد ناقص الخلقه بودن آن و یا مشكلاتی كه در زندگی با آن مواجه می شود، جایز نمی شود.
س 1264: آیا از بین بردن نطفه منعقد شده ای كه در رحم مستقر شده، قبل رسیدن به مرحله علقه كه تقریبا چهل روز طول می كشد، جایز است؟ و اصولا در كدامیك از مراحل ذیل سقط جنین حرام است:
1 - نطفه استقرار یافته در رحم
2 - علقه
3 - مضغه
4 - عظام (قبل از دمیدن روح)
از بین بردن نطفه بعد از استقرار آن در رحم و همچنین سقط جنین در هیچیك از مراحل بعدی جایز نیست.
س 1265: بعضی از زوج ها، مبتلا به بیماری های خونی بوده و دارای ژن معیوب می باشند و در نتیجه ناقل بیماری به فرزندان خود هستند و احتمال این كه این فرزندان مبتلا به بیماری های شدید باشند، بسیار زیاد است و چنین كودكانی از بدو تولّد تا پایان عمر، دائما در وضع مشقّت باری به سر خواهند برد. مثلا بیماران هموفیلی همواره ممكن است با كوچكترین ضربه ای دچار خونریزی شدید منجر به فوت و فلج شوند. حال آیا با توجّه به این كه تشخیص این بیماری در هفته های اوّل بارداری ممكن است آیا سقط جنین در چنین مواردی جایزاست؟
اگر تشخیص بیماری در جنین قطعی است و داشتن و نگهداشتن چنین فرزندی موجب حرج می باشد، در این صورت جایز است قبل از دمیده شدن روح، جنین را اسقاط كنند ولی بنابر احتیاط، دیه آن باید پرداخت شود.
س 1266: سقط جنین فی نفسه چه حكمی دارد؟ و در صورتی كه ادامه بارداری برای زندگی مادر خطر داشته باشد، حكم آن چیست؟
سقط جنین شرعا حرام است و در هیچ حالتی جایز نیست مگر آنكه استمرار حاملگی برای حیات مادر خطرناك باشد كه در این صورت سقط جنین قبل از ولوج روح، اشكال ندارد، ولی بعد از دمیدن روح جایز نیست حتّی اگر ادامه حاملگی برای حیات مادر خطرناك باشد مگر آنكه استمرار بارداری، حیات مادر و جنین هر دو را تهدید كند و نجات زندگی طفل به هیچ وجه ممكن نباشد ولی نجات زندگی مادر به تنهایی با سقط جنین امكان داشته باشد.
س 1267: زنی جنین هفت ماهه خود را كه ناشی از زنا بوده بنا به درخواست پدرش سقط كرده است، آیا دیه بر او واجب است؟ و بر فرض ثبوت دیه، پرداخت آن بر عهده مادر است یا پدر او؟ و در حال حاضر به نظر شما مقدار آن چقدر است؟
سقط جنین حرام است هر چند بر اثر زنا باشد و درخواست پدر باعث جواز آن نمی شود و در صورتی كه مادر مباشر در سقط جنین باشد و یا مساعدت در آن كرده باشد دیه بر عهده مادر است امّا در مقدار دیه جنین در فرض سؤال تردید وجود دارد و احوط این است كه مصالحه شود و این دیه در حكم ارث كسی است كه وارث ندارد.
س 1268: مقدار دیه جنینی كه دو ماه و نیم عمر دارد، در صورتی كه عمدا سقط شود چقدراست و پرداخت آن برعهده كیست؟
اگر علقه باشد دیه آن چهل دینار است و اگر مضغه باشد شصت دینار است و اگر استخوان بدون گوشت باشد هشتاد دینار است و دیه به وارث جنین با رعایت طبقات ارث پرداخت می شود ولی وارثی كه مباشر سقط جنین بوده از آن، سهمی ندارد.
س 1269: اگر زن بارداری مجبور به معالجه لثه یا دندانهایش شود و بر اساس تشخیص پزشك متخصص نیاز به عمل جراحی پیدا كند، آیا باتوجه به اینكه بیهوشی و عكسبرداری با اشعه باعث نقص جنین در رحم می شود، سقط جنین برای او جایز است؟
دلیل مذكور مجوّزی برای سقط جنین محسوب نمی شود.
س 1270: اگر جنین در رحم، مشرف به موت حتمی باشد و باقی ماندن آن در رحم به همان حال برای زندگی مادر خطرناك باشد، آیا سقط آن جایز است و اگر شوهر آن زن مقلّد كسی باشد كه سقط جنین در حالت مذكور را جایز نمی داند، ولی زن و اقوام او از كسی تقلید می كنند كه آن را جایز می داند، تكلیف مرد در این حالت چیست؟
چون در فرض سؤال امر دائر است بین مرگ حتمی طفل به تنهایی و بین مرگ حتمی طفل و مادر او، بنابر این چاره ای جز این نیست كه لااقل زندگی مادر با سقط جنین نجات داده شود و در فرض سؤال، شوهر حق ندارد همسرش را از این كار منع كند، ولی واجب است تا حد امكان بگونه ای عمل شود كه قتل طفل مستند به كسی نشود.
س 1271: آیا سقط جنینی كه نطفه اش با وطی به شبهه توسط فرد غیرمسلمان و یا با زنا منعقد شده، جایز است؟
جایز نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
تلقیح مصنوعی
س 1272: الف - آیا لقاح آزمایشگاهی در صورتی كه اسپرم و تخمك از زن و شوهر شرعی باشد، جایز است؟
ب - بر فرض جواز، آیا جایز است این كار توسط پزشكان اجنبی صورت بگیرد؟ و آیا فرزندی كه از این طریق بدنیا می آید ملحق به زن و شوهری است كه صاحب اسپرم و تخمك هستند؟
ج - بر فرض كه عمل مذكور فی نفسه جایز نباشد، آیا موردی كه نجات زندگی زناشویی متوقف بر آن باشد، از حكم عدم جواز استثنا می شود؟
الف - عمل مذكور فی نفسه اشكال ندارد ولی واجب است از مقدمات حرام مانند لمس و نظر اجتناب شود.
ب - كودكی كه از این طریق متولد می شود ملحق به زن و شوهری است كه صاحب اسپرم و تخمك هستند.
ج - گفته شد كه عمل مذكور فی نفسه جایز است.
س 1273: گاهی بعضی از زوج ها به علت عدم تخمك گذاری در زن كه وجود آن برای عمل لقاح ضروری است، مجبور به جدایی شده و یا به علت عدم امكان درمان بیماری و بچه دار نشدن، با مشكلات زناشویی و روحی مواجه می شوند، آیا در این صورت جایز است كه به روش علمی از تخمك گذاری زن دیگری برای انجام عمل لقاح با نطفه شوهر در خارج از رحم استفاده شود و سپس نطفه لقاح یافته به رحم آن زن منتقل گردد؟
عمل مذكور هر چند فی نفسه اشكال ندارد ولی كودكی كه از این طریق متولد می شود ملحق به صاحب نطفه و تخمك بوده و الحاق آن به زنی كه صاحب رحم است مشكل می باشد لذا باید نسبت به احكام شرعی مربوط به نسب، احتیاط رعایت شود.
س 1274: اگر نطفه از شوهر گرفته شود و بعد از وفات او با تخمك همسرش لقاح شده و سپس به رحم او منتقل شود، اولا آیا این عمل شرعا جایز است؟ ثانیا آیا كودكی كه متولد می شود فرزند آن مرد است و از نظر شرعی به او ملحق می شود؟ و ثالثا آیا فرزندی كه به دنیا می آید از صاحب نطفه ارث می برد؟
عمل مذكور فی نفسه اشكال ندارد و كودك به صاحب تخمك و رحم ملحق می شود و الحاق آن به صاحب نطفه هم بعید نیست ولی از او ارث نمی برد.
س 1275: آیا تلقیح نطفه مردی اجنبی به همسر مردی كه بچه دار نمی شود، از طریق قراردادن نطفه در رحم او جایز است؟
تلقیح زن از طریق نطفه مرد اجنبی فی نفسه اشكال ندارد ولی باید از مقدمات حرام از قبیل نگاه و لمس حرام و غیر آنها اجتناب شود و به هر حال در صورتی كه با این روش كودكی به دنیا بیاید، ملحق به شوهر آن زن نمی شود بلكه ملحق به صاحب نطفه و به زنی است كه صاحب رحم و تخمك است.
س 1276: اگر زن شوهرداری به علت یائسگی یا غیر آن تخمك گذاری نكند، آیا جایز است تخمكی از زن دوم شوهرش بعد از تلقیح با نطفه شوهر به رحم او منتقل شود؟ و آیا در این مورد تفاوتی هست بین اینكه او یا زن دوم همسر دائم باشند یا موقت؟
2 - كدامیك از دو زن مادر كودك خواهند بود؟ صاحب تخمك یا صاحب رحم؟
3 - آیا این عمل در صورتی كه نیاز به تخمك همسر دیگر بخاطر ضعف تخمك زن صاحب رحم باشد به حدّی كه در صورت لقاح نطفه شوهر با آن، خوف این وجود داشته باشد كه كودك معیوب متولد شود، نیز جایز است؟
1 - اصل عمل مذكور شرعا مانعی ندارد و در این حكم، فرقی نیست بین اینكه نكاح آنان دائم باشد یا منقطع و یا یكی دائم باشد و یكی منقطع.
2 - كودك ملحق به صاحب اسپرم و تخمك است و الحاق او به صاحب رحم هم، مشكل است، بنابر این باید در ترتیب آثار نسب، نسبت به وی احتیاط مراعات شود.
3 - این كار فی نفسه جایز است.
س 1277: آیا در صورتهای زیر تلقیح زن با نطفه شوهرش كه از دنیا رفته، جایز است؟
الف - بعد از وفات شوهر ولی قبل از انقضای عدّة
ب - بعد از وفات او و بعد از انقضای عدّة
ج - اگر آن زن بعد از فوت شوهرش با مرد دیگری ازدواج نماید، آیا جایز است خود را با نطفه شوهر اولش تلقیح كند؟ و آیا در صورت فوت شوهر دوم، جایز است خود را با نطقه شوهر اولش بارور كند؟
این عمل فی نفسه اشكال ندارد و فرقی نمی كند كه قبل از انقضای عدّة باشد یا بعد از آن و همچنین فرقی نیست بین اینكه ازدواج كرده باشد یاخیر، و در صورت ازدواج هم فرقی نمی كند كه لقاح با نطفه شوهر اولش بعد از وفات شوهر دومش باشد یا در حال حیات او، ولی اگر شوهر دوم او زنده باشد باید این كار با اجازه و اذن او صورت بگیرد.
س 1278: امروزه می توان تخمك هایی را كه در خارج از رحم بارور شده اند در مكانهای مخصوصی بطور زنده نگهداری كرد و در صورت نیاز آنها را در رحم صاحب تخمك قرار داد، آیا این كار جایز است؟
این عمل فی نفسه اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
تغییر جنسیّت
س 1279: برخی از افراد در ظاهر مذكّر هستند ولی از جهات روحی و روانی ویژگیهای جنس مونّث را دارند و تمایلات جنسی زنانه در آنان بطور كامل وجود دارد و اگر مبادرت به تغییر جنسیت نكنند به فساد می افتند. آیا معالجه آنان از طریق انجام عمل جراحی جایز است؟
عمل جرّاحی مذكور برای كشف و آشكار كردن واقعیت جنسی آنان اشكال ندارد، به شرطی كه این كار مستلزم فعل حرام و ترتّب مفسده ای نباشد.
س 1280: انجام عمل جراحی برای الحاق فرد خنثی به زن یا مرد چه حكمی دارد؟
این كار فی نفسه اشكال ندارد، ولی واجب است از مقدمات حرام پرهیز شود.
--------------------------------------------------------------------------------
تشریح میّت و پیوند اعضا
س 1281: بررسی بیماریهای قلب و عروق و برگزاری سلسله مباحث راجع به آن، برای كشف مسائل جدید، مستلزم دستیابی به قلب و عروق افرادی است كه از دنیا رفته اند، تا معاینه و آزمایش بر روی آنها انجام شود، با توجه به اینكه آنان بعد از آزمایشات و بررسی ها بعد از یك روز یا بیشتر اقدام به دفن آنها می كنند، سؤال این است:
1 - آیا انجام این بررسی ها بر روی جسد فرد مسلمان جایز است؟
2 - آیا دفن قلب و عروقی كه از جسد میّت برداشته شده اند، جدا از آن جسد، جایز است؟
3 - با توجه به مشكلات دفن قلب و عروق بطور جداگانه، آیا دفن آنها همراه با جسد دیگر، جایزاست؟
اگر نجات نفس محترمی یا كشف مطالب جدید علم پزشكی كه موردنیاز جامعه است و یا دستیابی به اطلاعاتی راجع به بیماری كه زندگی مردم را تهدید می كند، منوط به آن باشد، تشریح جسد میّت اشكال ندارد، ولی واجب است تا حد امكان از جسد میّت مسلمان استفاده نشود و اجزایی هم كه از جسد فرد مسلمان جدا شده اند، در صورتی كه دفن آنها با جسد، حرج یا محذوری نداشته باشد واجب است با خود جسد دفن شود و الاّ دفن آنها بطور جداگانه و یا با جسد میّت دیگر جایز است.
س 1282: آیا تشریح برای تحقیق درعلت مرگ در صورت مشكوك بودن، مانند شك در اینكه میّت بر اثر سم مرده یا خفگی و یا غیر آن، جایز است یا خیر؟
اگر كشف حقیقت متوقف بر آن باشد، اشكال ندارد.
س 1283: تشریح جنین سقط شده در تمامی مراحل عمرش، برای دستیابی به اطلاعاتی در علم بافت شناسی، با توجه به اینكه وجود درس تشریح در دانشكده پزشكی ضروری است، چه حكمی دارد؟
اگر نجات جان نفس محترمی یا كشف مطالب پزشكی جدیدی كه جامعه به آن نیازمند است و یا دستیابی به اطلاعاتی راجع به یك بیماری كه زندگی مردم را تهدید می كند، منوط به تشریح جنین سقط شده باشد، این عمل جایز است ولی سزاوار است كه تا حد امكان از جنین سقط شده متعلّق به مسلمانان و یا كسی كه محكوم به اسلام است استفاده نشود.
س 1284: آیا استخراج قطعه پلاتین از بدن میّت مسلمان از طریق تشریح جسد قبل از دفن، به علت قیمت و كمبود آن، جایز است؟
استخراج پلاتین در فرض سؤال، به شرطی كه بی احترامی به میّت محسوب نشود جایز است.
س 1285: آیا نبش قبور اموات اعم از اینكه در قبرستان مسلمانان باشند یا غیر آنها، برای دستیابی به استخوان آنان به منظور استفاده های آموزشی در دانشكده پزشكی جایز است؟
نبش قبور مسلمانان برای اینكار جایز نیست مگر آنكه نیاز فوری پزشكی برای دستیابی به آنها وجود داشته باشد و دسترسی به استخوان میّت غیرمسلمان هم ممكن نباشد.
س 1286: آیا كاشت مو در سر برای كسی كه موهای سرش سوخته است و در انظار عمومی مردم از این جهت رنج می برد، جایز است؟
این كار فی نفسه اشكال ندارد به شرط اینكه از موی حیوان حلال گوشت و یا موی انسان باشد.
س 1287: اگر شخصی مبتلا به بیماری شود و پزشكان از درمان وی ناامید گردند و اعلام نمایند كه او بزودی از دنیا خواهد رفت، در این صورت آیا برداشتن اعضای حیاتی بدن او مثل قلب و كلیه و غیره قبل از وفات وی و پیوند آنها به بدن شخص دیگر جایز است؟
اگر برداشتن اعضای بدن او منجر به مرگ وی شود حكم قتل او را دارد، و در غیر این صورت اگر با اجازه خود او باشد اشكال ندارد.
س 1288: آیا استفاده از عروق و رگهای جسد شخص متوفّی برای پیوند به بدن یك فرد بیمار، جایز است؟
اگر با اذن میّت در دوران حیاتش و یا با اذن اولیای او بعد از مردنش باشد و یا نجات جان نفس محترمی منوط به آن باشد، اشكال ندارد.
س 1289: آیا در قرنیّه ای كه از بدن میّت جدا شده و به بدن انسان دیگری پیوند زده می شود و در حالی كه این كار غالبا بدون اجازه اولیاء میّت انجام می شود، دیه واجب است؟ و بر فرض وجوب، مقدار دیه هر یك از چشم و قرنیّه چقدر است؟
برداشتن قرنیّه از بدن میّت مسلمان حرام است و موجب دیه می شود كه مقدار آن پنجاه دینار است ولی اگر با رضایت و اذن میّت قبل از مرگش، برداشته شود اشكال ندارد و موجب دیه نیست.
س 1290: یكی از مجروحین جنگ از ناحیه بیضه هایش زخمی شده، به طوری كه منجر به قطع آنها گشته است، آیا استفاده از داروهای هورمونی برای حفظ قدرت جنسی و ظاهر مردانه اش برای او جایز است؟ و اگر تنها راه دستیابی به نتایج مذكور و پیدا كردن قدرت بچه دار شدن، پیوند بیضه فرد دیگری به او باشد، حكم آن چیست؟
اگر پیوند بیضه به بدن او ممكن باشد به طوری كه بعد از پیوند و التیام، جزئی از بدن او شود، از جهت طهارت و نجاست اشكال ندارد و همچنین از جهت قدرت بچه دار شدن و الحاق فرزند به او هم مشكلی نیست. استعمال داروهای هورمونی برای حفظ قدرت جنسی و ظاهر مردانگی اش هم اشكال ندارد.
س 1291: با توجه به اهمیّت پیوند كلیه برای نجات جان بیماران، پزشكان به فكر افتاده اند كه یك بانك كلیه ایجاد كنند و این بدین معنی است كه افراد زیادی بطور اختیاری مبادرت به اهداء یا فروش كلیه می كنند، آیا فروش یا اهدای كلیه یا هر عضو دیگری از بدن بطور اختیاری جایز است؟ این عمل هنگام ضرورت چه حكمی دارد؟
مبادرت مكلّف در هنگام حیات، به فروش یا هدیه كردن كلیه یا هر عضو دیگری از بدن خود برای استفاده بیماران از آنها در صورتی كه ضرر معتنابه برای او نداشته باشد اشكال ندارد، بلكه در مواردی كه نجات جان نفس محترمی متوقف بر آن باشد، اگر هیچگونه حرج یا ضرری برای خود آن شخص نداشته باشد، واجب می شود.
س 1292: بعضی از افراد دچار ضایعات مغزی غیر قابل درمان و برگشت می شوند كه بر اثر آن، همه فعالیت های مغزی آنان از بین رفته و به حالت اغمای كامل فرو می روند و همچنین فاقد تنفس و پاسخ به محرّكات نوری و فیزیكی می شوند، دراین گونه موارد احتمال بازگشت فعالیت های مذكور به وضع طبیعی كاملا از بین می رود و ضربان خودكار قلب مریض باقی می ماند كه موقّت است و به كمك دستگاه تنفس مصنوعی انجام می گیرد و این حالت به مدّت چند ساعت و یا حداكثر چند روز ادامه پیدا می كند، وضعیت مزبور در علم پزشكی مرگ مغزی نامیده می شود كه باعث فقدان و از دست رفتن هر نوع شعور و احساس و حركتهای ارادی می گردد و از طرفی بیمارانی وجود دارند كه نجات جان آنان منوط به استفاده از اعضای مبتلایان به مرگ مغزی است، بنابراین آیا استفاده از اعضای مبتلا به مرگ برای نجات جان بیماران دیگر جایز است؟
اگر استفاده از اعضای بدن بیمارانی كه در سؤال توصیف شده اند برای معالجه بیماران دیگر، باعث تسریع در مرگ و قطع حیات آنان شود جایز نیست، در غیر این صورت اگر عمل مزبور با اذن قبلی وی صورت بگیرد و یا نجات نفس محترمی متوقف بر آن عضو مورد نیاز باشد، اشكال ندارد.
س 1293: علاقمند هستم اعضای خود را هدیه كرده و از بدن من بعد از مردنم استفاده شود و تمایل خود را هم به اطلاع مسئولین رسانده ام. آنان نیز از من خواسته اند كه آن را در وصیّتنامه خود نوشته و ورثه را هم از خواست خود آگاه كنم، آیا چنین حقّی را دارم؟
استفاده از اعضای میّت برای پیوند به بدن شخص دیگر برای نجات جان او یا درمان بیماری وی اشكال ندارد و وصیّت به این مطالب هم مانعی ندارد مگر در اعضایی كه برداشتن آنها از بدن میّت، موجب صدق عنوان مثله باشد و یا عرفا هتك حرمت میّت محسوب شود.
س 1294: انجام عمل جراحی برای زیبایی چه حكمی دارد؟
این كار فی نفسه اشكال ندارد.
س 1295: آیا معاینه عورت افراد توسط یك مؤسسه نظامی جایز است؟
كشف عورت دیگران و نگاه كردن به آن و وادار كردن صاحب عورت به كشف عورت در برابر دیگران جایز نیست مگر آنكه ضرورتی مثل رعایت قانون و یا معالجه، آن را اقتضا كند.
س 1296: كلمه «ضرورت» به عنوان شرط جواز لمس زن یا نظر به او توسط پزشك، زیاد تكرار می شود، «ضرورت» چه معنایی دارد و حدود آن كدام است؟
مراد از ضرورت در فرض سؤال این است كه تشخیص بیماری و درمان آن متوقف بر لمس و نظر باشد و حدود ضرورت هم بستگی به مقدار، نیاز دارد.
س 1297: آیا برای پزشك زن نگاه كردن و لمس عورت زن برای معاینه و تشخیص بیماری جایز است؟
جایز نیست مگر در موارد ضرورت.
س 1298: آیا لمسِ بدن زن و نگاه كردن به آن توسط پزشك مرد هنگام معاینه، جایز است؟
درصورتی كه درمان منوط به برهنه كردن بدن زن در برابر پزشك مرد و لمس و نگاه كردن به آن باشد و معالجه با مراجعه به پزشك زن امكان نداشته باشد، اشكال ندارد.
س 1299: نگاه كردن پزشك زن به عورت زن دیگر و لمس آن در صورتی كه معاینه آن بوسیله آینه امكان داشته باشد، چه حكمی دارد؟
در صورتی كه نگاه كردن با آینه ممكن باشد و نگاه كردن مستقیم و لمس ضرورتی نداشته باشد، جایز نیست.
س 1300: اگر برای پرستار غیر مماثل (غیر هم جنس با بیمار) هنگام گرفتن نبض (فشارخون) و چیزهای دیگری كه احتیاج به لمس بدن بیمار دارند، دست كردن دستكش امكان داشته باشد، آیا انجام آن اعمال بدون دستكش هایی كه پزشك هنگام درمان بیمار ازآنها استفاده می كند، جایز است؟
با امكان لمس از روی لباس یا با دست كردن دستكش هنگام معالجه، ضرورتی به لمس بدن مریض غیر مماثل (غیر هم جنس) وجود ندارد و بنابر این جایز نیست.
س 1301: در صورتی كه عمل جراحی زیبایی برای زنان توسط پزشك مرد مستلزم نگاه كردن و لمس باشد آیا انجام آن جایز است؟
عمل جراحی زیبایی، درمان بیماری محسوب نمی شود و نگاه كردن و لمسِ حرام بخاطر آن جایز نیست مگر در مواردی كه برای درمان سوختگی و مانند آن باشد و پزشك مجبور به لمس و نگاه كردن باشد.
س 1302: آیا غیر از شوهر، نگاه كردن افراد دیگر به عورت زن حتّی پزشك، بطور مطلق حرام است؟
نگاه كردن غیر از شوهر حتّی پزشك و بلكه پزشك زن به عورت زن حرام است، مگر هنگام اضطرار و برای درمان بیماری.
س 1303: آیا مراجعه زنان به پزشك مرد كه متخصص بیماریهای زنان است در صورتی كه تخصص او از پزشكان زن بیشتر باشد و یا مراجعه به پزشك زن مشقّت داشته باشد، جایز است؟
اگر معاینه و درمان منوط به نظر و لمسِ حرام باشد، جایز نیست به پزشك مرد مراجعه كنند، مگر در صورتی كه مراجعه به پزشك زن حاذق و متخصّص غیرممكن و یا خیلی سخت باشد.
س 1304: آیا انجام عمل استمنا به دستور پزشك برای آزمایش و معاینه منی جایز است؟
در مقام معالجه، در صورتی كه درمان منوط به آن بوده و استمناء به وسیله همسر ممكن نباشد، اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
ختنه
س 1305: آیا ختنه كردن واجب است؟
ختنه پسران واجب است و شرط صحت طواف در حج و عمره می باشد و اگر تا بعد از بلوغ به تأخیر بیفتد، بر خود آنان واجب است كه ختنه كنند.
س 1306: شخصی ختنه نكرده ولی حشفه اش بطور كامل از غلاف بیرون است، آیا ختنه كردن بر او واجب است؟
اگر بر روی حشفه هیچ مقداری از غلاف كه قطع آن واجب است وجود نداشته باشد، ختنه ی واجب موردی ندارد.
س 1307: آیا ختنه كردن دختران واجب است یا خیر؟
واجب نیست.